standart model ne demek?

Standart Model

Standart Model, parçacık fiziğinde bilinen temel parçacıkları ve bu parçacıklar arasındaki temel kuvvetleri tanımlayan bir teoridir. Kuantum alan teorisi üzerine kuruludur ve şu anda doğayı en iyi açıklayan teorik çerçevedir.

Temel olarak iki ana kategoriye ayrılır:

1. Fermiyonlar (Madde Parçacıkları): Maddenin temel yapı taşlarıdır ve yarım tam sayılı spine sahiptirler. İki alt gruba ayrılırlar:

   • Kuarklar: Güçlü kuvvet aracılığıyla etkileşime giren parçacıklardır. Altı farklı "tat"ları vardır: yukarı (https://www.nedemek.page/kavramlar/yukarı%20kuark), aşağı (https://www.nedemek.page/kavramlar/aşağı%20kuark), tılsım (https://www.nedemek.page/kavramlar/tılsım%20kuark), garip (https://www.nedemek.page/kavramlar/garip%20kuark), üst (https://www.nedemek.page/kavramlar/üst%20kuark) ve alt (https://www.nedemek.page/kavramlar/alt%20kuark).
   • Leptonlar: Güçlü kuvvetten etkilenmeyen parçacıklardır. Altı farklı "tür"leri vardır: elektron (https://www.nedemek.page/kavramlar/elektron), müon, tau ve bunlara karşılık gelen nötrinolar (https://www.nedemek.page/kavramlar/nötrino).

2. Bozonlar (Kuvvet Taşıyıcı Parçacıklar): Temel kuvvetleri ileten parçacıklardır ve tam sayılı spine sahiptirler. Dört temel kuvveti temsil ederler:

   • Foton: Elektromanyetik kuvvetin taşıyıcısıdır (https://www.nedemek.page/kavramlar/elektromanyetik%20kuvvet).
   • Gluon: Güçlü kuvvetin taşıyıcısıdır (https://www.nedemek.page/kavramlar/güçlü%20kuvvet).
   • W ve Z Bozonları: Zayıf kuvvetin taşıyıcılarıdır (https://www.nedemek.page/kavramlar/zayıf%20kuvvet).
   • Higgs Bozonu: Parçacıklara kütle kazandıran alanın (Higgs alanı) kuantasıdır (https://www.nedemek.page/kavramlar/Higgs%20bozonu).

Başarıları:

• Çok sayıda deneysel sonucu doğru bir şekilde tahmin etmiştir.
• Yeni parçacıkların (örneğin, W ve Z bozonları, üst kuark, Higgs bozonu) keşfine yol göstermiştir.

Sınırları:

• Kütleçekimini içermez.
• Nötrino kütlesini açıklamakta zorlanır (Standart Model başlangıçta nötrinoların kütlesiz olduğunu varsayar).
• Karanlık madde ve karanlık enerjiyi açıklayamaz.
• Madde-antimadde asimetrisini tam olarak açıklayamaz.